Bezmięsny raj. Czyli o czym Olga Talk-arczuk?

Obecna pora roku oznacza przejściowy koniec istotnego wpływu myślistffa naszego na ekosystemy. Czyli zabijania Bambi, ograniczonego okresami ochronnymi, podagrą i innymi dolegliwościami utrudniającymi myśliwkom i myśliwym wykonywanie klasycznego polowania. Przez pewien czas  regulacja populacji niektórych gatunków zwierząt spoczywa – jak co roku – prawie całkowicie na barkach kłusowników, kierowców samochodów osobowych i ciężarowych, psów oraz kotów. I tym podobnych. Lukę w roku myśliffskim postanowiliśmy z nudów wypełnić innym rodzajem zajęć. Zajęciem się projektem. Projektem polowanie: KLIK.

Weźmy taką Olgę. Tokarczuk. Zasłużona dama polskiej literatury przez dłuższy kwadrans uprawiała w listopadzie ubiegłego roku w Krakowie dywagacje wokół jej osobistej wizji „dość szeroko akceptowanej społecznie perwersji“. Czyli łowiectwa. Oraz wokół psychopatów w zielonych kapelusikach z piórkami. Czyli nas: TALK-ARCZUKOWANIE.

               

Goronco Parafiankom i Parafianom polecamy posłuchać kazania Pani Olgi o perwersji między minutą 33.33 i 37.30, kiedy pisarka z gorącymi wrażeniami z ciepłych krajów prowadzi stadko projektantek, projektantów i projektanciątek na wycieczkę o charakterze kulinarno–moralnym do Indii. Gdzie 800 000 000 ludzi z circa–about miliarda tam bytujących nie tylko nie zabija, ale i nawet nie konsumuje krów. Podając to jako przykład godny naśladowania a religię, która leży u podstaw niekonsumpcji innych istot jako szczególnie godną wyznawania. Mniej więcej.

               

Że w Indiach są święte krowy niekonsumpcyjne to wie prawie każde dziecko. Mało które jednak zastanawia się nad tym dlaczego? Większość Hindusów jak i nie jedna blondynka z Europy wysiadająca w roku Pańskim 2014 na dworcu głównym w Delhi z pociągu dalekobieżnego ze Sulechowa przekonani są, że tak było „od zawsze“. Że jest to zjawisko o podłożu duchowo-kulturowym w formie rytuału religijnego, determinującego stosunek do niektórych elementów środowiska, w którym bytuje 1000 000 000 ludzi. Czyli między innymi do krów. Że w momencie kiedy pierwszy Hindus zszedł z drzewa, założył turban i padł na kolana przed napotkaną krasulą. Tymczasem całość ma do czynienia z fenomenem tabuizowania niektórych rodzajów pokarmu. Zjawiskiem polegającym na tym, iż określone zwierzęta i rośliny, bądź ich części, generalnie dla ludzi zjadliwe i przyswajalne, są w obrębie niektórych grup społecznych i kultur świadomie wykluczane jako źródło pokarmu lub uważane za niejadalne. Żadne z tych tabu nie ma charakteru generalnego, obligatoryjnego dla całej ludzkości. Tabu konsumpcyjne może mieć formę demonizowania niektórych źródeł pokarmu – wtedy się nie je plugawego i wstrętnego – bądź wyniesienia go na piedestał, czyli uświęcenia. Na długo zanim mała Olga zaczęła pisać powieści zastanawiano się nad przyczynami tego fenomenu. Istnieje na ten temat szereg hipotez. Jedna z nich np. zakłada istnienie uwarunkowanego ewolucyjnie „wrodzonego wstrętu“ do niektórych rodzajów pokarmu, potęgowanego przez moralne normatywy i egocentryczną empatię. Hipoteza ewolucyjno–psychologiczna  ma jednak o tyle haka, że każda z córek Tokarczukowych w wieku do 3-4 lat jest, była i będzie w stanie wcisnąć bez żadnego wstrętu absolutnie wszystko co da sie ugryźć i jako tako koreluje z elementarnymi preferencjami smakowymi – nie jest za kwaśne, za gorzkie czy za gorące. Według  tzw. podejścia strukturalistycznego – jadalność bądź niejadalność stworzeń w obrębie niektórych grup społecznych ma do czynienia z dążeniem do arbitralnego posegregowania ludzkiego kosmosu. Jest wyrazem symboliki podziału tego padołu na „dobre“ i „złe“, „pokrewne” i „obce“. Z kolei inna teoria akcentuje społeczno-tożsamościowy aspekt pokarmowego tabu, który ma ogromne znaczenie dla kreowania i utrwalania się grupowej tożsamości poszczególnych zbiorowisk ludzkich. Wspólne niezjedzenie żaby, krowy albo psa lub świni może być rodzajem społeczno–kulturowego spoiwa. Za bardzo wczesnej młodości młodej pisarki wreszcie, czyli już dość dawno temu, amerykański antropolog i socjolog Marvin Harris opublikował szereg prac z logicznym i dość przekonywującym uzasadnieniem fenomenu tabuizowania chleba naszego powszedniego w formie tego czy innego zwierzątka. Harris, jako przedstawiciel tzw. materializmu kulturowego jest na pewno stosunkowo mało strawny dla większości przewodniczek wycieczek w krainę mistyki, które często prowadzą w objęcia mistyfikacji. Ale wart poczytania. Szczególnie jak się samemu ma ambicje do głoszenia kazań na temat świętych krów. Według niego wzorce kulturowe danych społeczności determinowane są zasadniczo ekologicznymi uwarunkowaniami środowiska, w którym owe społeczności spędzają swoje 5 minut na tym padole i skąd wywodzą się ich korzenie. Amerykański antroplog, autor wydanej w 2007 roku w języku polskim pozycji „Krowy, świnie, wojny i czarownice” opiera przy tym swoje tezy mniej na wynurzeniach autorek literatury beletrystycznej a bardziej na źródłach historycznych i pracach archeologów. Gdyby np. pociąg z Sulechowa, którym młoda pisarka z Polski wybrała się w ubiegłym roku do Delhi przybył trochę wcześniej – jakieś 3000 lat temu - do krainy świętych i dziś niejadalnych krów, to wedle Harrisa (i nie tylko ) Pani Olga zostałaby poczęstowana w tamtejszej dworcowej knajpie hamburgerem a może nawet wołowymi. Flaczkami. Hindusi przestali bowiem jeść swoje krowy stosunkowo niedawno. Konsekwentnie na dobrą sprawę dopiero jakieś 1000 lat temu. A cała historia niejadalności wzięła swój początek od zasiedlania subkontynentu indyjskiego przez napływające z północy koczownicze plemiona naszych dalekich indoeuropejskich kuzynów, czyli Ariów, zwanych też aryjczykami. Ci prowadzili ze sobą w celach konsumpcyjnych stada udomowionych krewnych azjatyckiego tura. Indo-aryjczyków cechowała ściśle schierarchizowana struktura socjalna systemu kast społecznych, których dziś w Indiach zrobiło się sporo, bo ponad 400. Z czasów kiedy istniały tylko trzy kasty pochodzą ślady i przekazy mówiące, że „Prahindusi” nie tylko nie stronili od wołowiny ale wręcz przeciwnie. Zrazy wołowe i cielęcina wytwarzane przy okazji celebrowania rytuałów religijnych stanowiły podstawowe menu kapłanów – przodków późniejszych hinduskich braminów. I nie tylko ich.

Żyliby Hindusi tą wołowiną długo i szczęśliwie gdyby nie fakt, iż zwiększała się stale gęstość zaludnienia. Mnożyli się dość ostro. Z czasem doszło więc do zaciętej konkurencji pasterzy z rolnikami, gdyż zapotrzebowanie na żywność zaczęło gwałtownie wzrastać a powierzchnia nadająca się pod uprawy rolne i pastwiska – kurczyć. Wołowina stała się produktem luksusowym, konsumowanym przez elity, a napięcia społeczne wokół konkurencji o zasoby naturalne zaczęły się zaostrzać. Jeśli przeciętni pra–praprzodkowie dzisiejszych Hindusów jedli z czasem coraz mniej krów to nie dlatego, że je święcili, lecz raczej z powodu prozaicznego deficytu tego źródła białka zwierzęcego. Pokolenie okresu kartek na mięso, który młoda polska pisarka powinna też trochę znać, winno tutaj cuś kojarzyć. Proces ten trwał w starożytnych Indiach nieco dłużej niż realny socjalizm w Polsce i monolog Olgi Tokarczuk w Krakowie 9 listopada 2014 razem wzięte. Rozciągając się na okres między rokiem 1800 p.n.e. do ok. 800 p.n.e. Na dodatek wzrosło znaczenie bydła wykorzystywanego w charakterze siły roboczej, źródła mleka i odchodów używanych jako nawóz i opał. Wyłącznie kulinarne spożytkowanie zwierząt, które mogły się wyżywić niestrawnymi dla ludzi produktami ubocznymi upraw rolnych stało się po prostu nieekonomicznym. Przodkowie Hindusów przestali zabijać krowy, bo im się to nie opłacało. Nie z miłości. Na egzystencjonalnej szali zysków i strat przeważyły materialne zyski z oszczędzenia zwierzęcia i wykorzystania go w niekulinarny sposób. Dopiero na tym ekologiczno–ekonomicznym fundamencie narodził się i zaczął nabierać tempa proces kanonizacji krowy powszedniej indyjskiej do stworzenia świętego i niejadalnego. Proces determinowany później okresem katastrofalnych lat nieurodzaju w V-VI wieku p.n.e., jak i konkurencja z buddyzmem, który jeszcze konsekwentniej reprezentuje rezygnację z korzystania z zasobów w obliczu uwarunkowań środowiskowych. Indyjska święta krowa to w gruncie rzeczy nieświadoma, kolektywna percepcja konieczności zrównoważonego rozwoju, zakotwiczona od wieków we wzorcach kulturowych i w religii. Owszem, zapisany w świątyni oraz religii wyraz społecznej adaptacji do ekologicznych uwarunkowań i stanu środowiska, funkcjonujący wsród Hindusów jako zbiorowe tabu może też  być interpretowany wyłącznie w kategoriach moralnych. Jak to z indyjskiego wątku kazania pani Olgi o perwersji wynika. Ale do tego trzeba wypalić sporo trawki. Indyjskiej. Potem można nie tylko koty odwracać ogonem ale i krowy.

Na marginesie, warto też wspomnieć o marginesie. Czyli muzułmanach w Indiach, którzy uprawiają niecne praktyki ze swiętą rogacizną ku ubolewaniu Pani Tokarczuk, pocieszającej się, że robią to najwyraźniej w konspiracji. Gdyby jednak mała Olga trochę lepiej uważala w szkole, to być może wiedziałaby, że Indie permanentnie znajdowaly się pod wpływem Islamu. A między wiekami XVI i XIX większa część subkontynentu była pod władzą Imperium Wielkich Mogołów. Jak najbardziej muzułmańskiego. Z takąż religią panującą. I wołowiną na wielu stołach. Oraz świętymi krowami z pewnością spełniającymi wówczas zarówno funkcje niejadalnej ekologicznej Wunderwaffe, jak i elementu kulturowej tożsamości ludności hinduskiej, która nie uległa islamizacji.

A dzisiaj? Wieki przeminęły, Olga co nie chciała hamburgera prawi kazania w Krakowie, a tymczasem Hindusi z Indii zaspokajają jedną piątą światowego rynku wołowiny, czyli zapotrzebowania na zabite krowy (kto nie wierzy może sobie googlnąć…KLIK). Ojczyzna Krishny powoli prześciga światowe potęgi w eksporcie krowiego mięsa, takie jak Brazylia czy Australia. Hindusi są na pewno na swój sposób pobożni, ale też – jak ze statystyk wynika – bardzo pragmatyczni. Co ma dla słuchaczy kazań Pani Olgi z czerwonego fotela kolosalne znaczenie. Jeśli bowiem ktoś odczuwa wewnętrzną potrzebę wewnętrznego kontaktu z oryginalną indyjską świętą krową, wcale nie musi – wzorem pisarki – wyjeżdżać do Indii. Wystarczy udać się do najbliższej filii McDonalda. Po pierwsze, jest dużo bliżej. Po drugie, dużo taniej. Po trzecie, po konsumpcji pięciu hamburgerów ma sie 100% gwarancję bezpośredniego kontaktu ze świętością. I potem można się w spokoju oddać medytacjom. Co my też uczyniliśmy. Dochodząc zdaje się do nieco innych wniosków niż niektóre blondynki z Europy po wizycie w krainie świętych krów.