Eko-ale czy-logicznie?

W sierpniowym numerze Braci Łowieckiej z roku Pańskiego już ubiegłego ukazał się wywiad z Arkadiuszem Glaasem, współtwórcą kampanii „Niech Żyją!”, której celem jest m.in. wprowadzenie zakazu polowań na ptaki. Eko-aktywista zaangażował się również w działania związane z nowelizacją prawa łowieckiego. I tak prowadząca wywiad dr Izabela Kamińska zadała mu pytanie:

„Czy możliwe jest porozumienie na linii ekolog–myśliwy?“

Powyższe pytanie powędrowało pod niewłaściwy adres. Co zresztą zauważył sam Glaas. Ekologia jest bowiem dziedziną nauk przyrodniczych a ekolodzy to ludzie zajmujący się tą gałęzią wiedzy. Natomiast z wypowiedzi Arusia w dalszej części wywiadu jednoznacznie wynika, że nazywanie go ekologiem raczej trąci grzechem. To modne pojęcie, sugerujące kompetencje i wiedzę jako tło działalności związanej z przyrodą przywłaszczył sobie swego czasu raczkujący ruch społeczny na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Stało się ono w stopniu większym niż w innych krajach Europy synonimem aktywności społecznej związanej z przyrodą. Jednak jego treść została w Polsce bardzo szybko zdeprecjonowana, ulegając swoistej inflacji. No i funkcjonuje obecnie w wielu środowiskach jako rodzaj inwektywy. Właściwie należy współczuć ludziom nauki, ekologom, którzy są stawiani w jednym rzędzie z Arkadiuszem Glaasem. Ich koledzy parający się również naukami przyrodniczymi - tytułowani „Ty biologu!“ czy „Ty zoologu!“ nie muszą przecież dopatrywać się w tych określeniach negatywnych podtekstów. Nikt też raczej nie obrazi kogoś określeniem „pseudobotanik“. O „pseudofizyku“ tudzież „pseudochemiku“ nie wspominając. Trend i moda na „eko“ jest z pewnością przekleństwem ekologii, rzutującym na jej wiarygodność i postrzeganie. Pionier ekologii, Ernst Haeckel, który wykreował to pojęcie 150 lat temu, obraca się zapewne w grobie wobec faktu używania go dziś jako reklamy proszku do prania. Z wzajemnym oddziaływaniem organizmów mającego raczej niewiele do czynienia. Glaas jest zaś przedstawicielem ideologicznie motywowanego ruchu na rzecz ochrony przyrody – ekologizmu – dla którego przesłanki bazujące na wiedzy, kompleksowym i racjonalnym  postrzeganiu rzeczywistości są raczej balastem niż środkiem do realizacji celów. Zmarły kilka lat temu Michael Crichton, amerykański pisarz, producent filmowy i lekarz, autor scenariusza do filmu Jurajski Park, swego czasu tak zdefiniował ekologizm:

„…jest dziś jedną z najbardziej wpływowych religii zachodniego świata... Wydaje się być szczególnie atrakcyjny dla ateistów z przestrzeni zurbanizowanej. Mamy jednak w tym wypadku do czynienia z typem religijności, która sama definiuje się jako racjonalna, wręcz udowodniona naukowo. Tak jak chrześcijanie z epoki przed Oświeceniem czy wielu muzułmanów po dziś dzień, tak samo ekologiści traktują swoją wiarę nie jako wiarę, lecz jako zbiór niepodważalnych, zgodnych z naukami przyrodniczymi faktów." 

Zwierzający się dr Izabeli Kamińskiej aktywista, streścił cele, które mu osobiście przyświecają w dążeniu do „swojego idealnego świata“. Właściwie jest to abstrakcja o bliżej niesprecyzowanym kształcie, ale za to bez łowiectwa. Tytuł artykułu „Porozumienie jest niezbędne dla ratowania przyrody“, nawiązujący do jednej z wypowiedzi w wywiadzie, doskonale odzwierciedla jeden z dogmatów, wokół którego powstał i rozwija się ekologizm. Apel o „ratowanie przyrody“, „ratowanie jej resztek, które nam pozostały“ implikuje  permanentne zagrożenie i istnienie „zła“, zagrażającego wyidealizowanej, podniesionej na piedestał  Mamusi Natury. Ma pobudzać zaangażowanie, wyzwalać inicjatywy na rzecz ochrony dobra postrzeganego coraz powszechniej jako uniwersalnej wartości duchowej – wartości samej w sobie – mobilizując i konsolidując ludzi wokół idei jego „ratowania“. Dla Koalicji „Niech Żyją“ tym złem są właśnie myśliwi. Zabijający, niszczący przyrodę, ucieleśnianą pod postacią kilkunastu gatunków ptaszków łownych. Trzeba sobie jednak uświadomić, że część a być może większość tych ludzi z ogromnym sercem dla przyrody symbolizowanej ptasim piórkiem, najprawdopodobniej nie wie co konkretnie chroni. Domniemać można, że koalicjantka Pana Glassa, pani Dorota Willand, tak jak ornitolodzy z portalu Ludzie Przeciw Myśliwym, z identycznym zaangazowaniem walczyliby o pterodaktyle i zdjęcie z listy gatunków łownych Archoepteryxa. Jeśli tylko ktoś z ekologistycznych autorytetuff zakomunikowałby, że tym gatunkom grozi śmiertelne niebezpieczeństwo ze strony członków Polskiego Związku Łowieckiego. Inicjatywa Glaasa, czyli stworzenie koalicji „Niech żyją!“ nie jest właściwie działaniem na rzecz ochrony przyrody lub ochrony gatunkowej. Wartości te, przewijające się w oficjalnej propagandzie tego tworu można interpretować w najlepszym wypadku jako etykietę. Rzeczywiste spoiwo koalicji stanowi nienawiść. Uczucie i motyw stary jak świat, u źródeł których leży jednoczący koalicjantów brak akceptacji dla innych ludzi i ich relacji z przyrodą. W rezultacie mamy do czynienia z generowanym  w imię jedynie słusznej ideologii konfliktem społecznym, w którym realne potrzeby ochrony przyrody i ochrony gatunkowej są jedynie tłem a skutki działań w gruncie rzeczy podrzędnymi i mało istotnymi. Czarujący uśmiech Glaasa nie zatuszuje mowy nienawiści oraz nawoływania do fizycznej przemocy, naruszania godności osobistej, pogardy dla innych ludzi, towarzyszących działaniom niektórych z jego „koalicjantów“. Za co ów pan ponosi pełną odpowiedzialność. Uwaga czy apel z ust tego pana o porozumienie jest w gruncie rzeczy całkowitym nieporozumieniem. Niezależnie od intencji aktywisty, można ją odczytać jako formę szyderstwa, formułowaną z pozycji wiary w dogmat, którym jest przekonanie o własnej wyższości moralnej i słuszności własnych argumentów opartych o wiarę. Warto w tym kontekście zdać sobie sprawę np. z tego, iż w Polsce zabijanych jest corocznie kilkanaście, być może kilkadziesiąt milionów ptaków przez koty domowe. Nad tą hekatombą stanowiącą poważny problem natury ekologicznej koalicjanci zgodnie przechodzą bez zmrużenia oka. Do porządku dziennego. Nie podejmując absolutnie żadnej aktywności w celu zminimalizowania bądź choćby tylko szerszego uświadomienia społeczeństwu tego problemu, który powinien być znany każdemu miłośnikowi dzikich ptaków. Przyczyn tej obojętności wydaje się tkwić w wyrachowaniu animatorów antyłowieckiej inicjatywy. Rezultatem jest groteskowy obraz koalicjanta lub koalicjantki głaszczących rankiem ukochane zwierzę nad pokotem złożonym ze słowików i piskląt kosów, by udać się w południe na demonstrację w obronie odstrzelonych łysek oraz dzikich kaczek.

Arkadiusz Glass reprezentuje swoją osobą bez wątpienia przykład człowieka niebywale emocjonalnie zaangażowanego w pasję, którą realizuje w wolnym czasie i za własne pieniądze. Tak jak każdy myśliwy. Czy jednak przykład tej żony Cezara w rogowych okularach można odnieść do całego środowiska? W tym miejscu wypada krytycznie ustosunkować się do kreowanego przez niego wizerunku doktora Judyma ochrony przyrody, który zdaje się już ździebko wyblakł. Aktywista daje wyraz swojemu oburzeniu z powodu publikacji w Łowcu Polskim artykułu „Ekoterrorysci u bram“ autorstwa Marka Weneckiego, sugerującego, iż „działaność przyrodników stanowi sposób na zarabianie kasy“. Publikacja na łamach ŁP jest faktycznie emocjonalna i miejscami mało merytoryczna – tak jak setki publikacji poświęconych łowiectwu w periodykach i na stronach internetowych ideologicznej ochrony przyrody. Glass może być naturalnie zbulwersowany i grozić pozwem. Warto jednak przyjrzec się faktom. Oburzony zarzutami działania z przyziemnych, finansowych powodów  przyrodnik–społecznik jest – co sam wspomina - współzałożycielem Klubu Ptaki Polskie (KRS 0000253695) i zasiada w komisji rewizyjnej tej organizacji. Łączna kwota środków publicznych uzyskanych przez ten klub w 2013 roku wynosiła 5.662.818,16 złotych. Z tej sumy przyrodnicy czerpią 887.089,37 złotych na pensje i inne formy wynagrodzenia, czyli na własne a nie ptaków potrzeby. Z pewnoscią stanowi działanie na rzecz zachowania stanu kont określonej grupy osób, ale na stan zachowania przyrody te pieniądze bezpośrednio raczej nie wpływają. 10 osób na 7,5 etatach zainkasowało prawie pół miliona złotych (dokładnie 498.852,51 złotych). Doprawdy, żeby dopatrzeć się w tej kwocie jakichś szczególnych znamion bezinteresowności i „społecznikostwa” to potrzeba okularów noszonych przez Arkadiusza Glaasa. Organizacja liczy wg. danych z raportu za rok 2013  433 członków. Z tytułu składek członkowskich od  tych przyrodników wpłynęło do kasy organizacji całe 1260,00 złotych. Przy składkach leżących między 10 i 30 złotych od osoby nietrudno wyobrazić sobie jaki procent członków Klubu pana Glaasa angażuje się finansowo w działalność na rzecz organizacji, a w ostatecznym rezultacie ptaków i przyrody. Jest to co najmniej dziwny wyraz “zorganizowanego”, społecznego zaangażowania. Szkoda właściwie, że zbulwersowany Arkadiusz Glaas nie spełnił do tej pory swojej obietnicy i nic nie słychać, by podjął kroki prawne wobec autora artykułu w Łowcu Polskim. Być może byłaby tym samym okazja do wyjaśnienia na drodze prawnej szczegółów działań Klubu Ptaków Polskich, ujętych w 2013 roku w punkcie: „Wsparcie dla koalicji organizacji pozarządowych i osób prywatnych Niech Żyją!.” Jeśli bowiem wsparcie to finansowane pochodzi z dotacji ze środków publicznych, to mamy do czynienia z sytuacją, w której myśliwi jako podatnicy finansują wymierzone w nich działania i mowę nienawiści. Co rodzi kolejne pytania warte wyjaśnienia. Również w kontekście pieniędzy jako motywu „społecznych” działań na rzecz „ratowania przyrody”.

„Porozumienie dla ratowania przyrody” może brzmieć obiecująco. I choć nie trzeba się koniecznie akceptować, by się porozumieć, to wypada się rozumieć i wzajemnie respektować. A zdaje się, że obecnie od tego dzielą nas i Pana Glaasa z jego ideologią lata świetlne.

Przyroda i stan otaczającego nas środowiska są wartościami, które mają współcześnie ogromne znaczenie. I z tego rezultuje kredyt społecznego zaufania wobec wszelkich działań na rzecz ich ochrony. Ale jesli ich rezultatem ma być idealny świat Arkadiusza Glaasa, to zastanówmy się czy warto być instrumentem w realizacji owej utopii, czy też porozumienia szukać raczej w kręgu ludzi, dla których bardziej liczą się ekologiczne, społeczne i ekonomiczne realia niż ekologistyczne wizje.

Amen.

Źródełka:

1.“Percepcja ekologizmu w Polsce” - Prof. dr hab. Ludwik Tomiałojć 2003,
2.“Kto to jest „ekolog”?” - Dzikie Życie, Luty 2011,
3. Sprawozdanie Klubu Ptaki Polskie.